Onderwijzend gedrag

Sterre uit Alhara.
Gedragsrol - 5 - Leraar: Geeft informatie door.

Liefdevol gedrag

Het gedrag van een gids is doorgeven aan een persoon of aan een publiek wat je denkt, weet of kan. Je deelt je gedachten, kennis en je prestaties met anderen. Ieder mens gedraagt zich dus vaak als een gids. Gelukkig maar, want de mens leert doordat we onze informatie met elkaar delen. Het is dan ook niet erg dat er onbewust 'fouten' zitten in die informatie. Als we alleen maar zouden doorgeven wat volledig correct is, dan zouden we veel te weinig met elkaar delen. Ieder mens vertaalt een waarneming net even anders dan de ander. Het is juist heel waardevol dat we zo verschillend zijn, en dat we de dingen soms net even anders zien, want alleen zo kunnen we een volledig overzicht krijgen van iets. Want wat is een feit, en wat is fantasie?

Het is vaak spannend en kwetsbaar om je gedachten, kennis en creaties te delen met anderen. Je laat jezelf zien, en de ander kan er iets van vinden. Gelukkig hebben we ook vaak (net) genoeg vertrouwen en wilskracht om een gids te zijn. We leren wie we zijn, en wat we willen doordat we alles delen met elkaar. We zijn elkaars spiegel, elkaars voorbeeld. We hebben al die verschillende informatie nodig, want we kunnen niet kiezen voor iets als we niet weten dat het bestaat of mogelijk is, we kunnen niets leren als we niets nieuws waarnemen. We zijn allemaal leraar, en onze gedachten, prestaties en kennis zijn allemaal belangrijk om te delen met elkaar, ook al denk je misschien dat het geen nut heeft - door de berg aan informatie die er al over bestaat - jouw inbreng is anders, verschillend en vaak verfrissend. Er zijn dus vele vormen van gids zijn, je kunt voor de klas staan of op het toneel, een boek schrijven of meedoen aan een hardloopwedstrijd, autorijles geven of een rondleiding geven in een museum, een presentatie geven of je kind leren koken, enz.
Alleen door ons gedrag zijn we dus al gids, we uiten daarmee onszelf, maar dan is het onbewust. Bewust gids zijn betekent dat we een ander iets willen laten zien of leren met de intentie dat iemand daar een voordeel aan heeft. Het gevolg daarvan is dat het gelijk ook een voordeel heeft voor onszelf, want we leren zelf het meest als we iets aan een ander uitleggen.

Het is daarom ook heel liefdevol om iets te delen met de ander, met de bedoeling om er alleen zelf van te leren. Je laat je werk zien, zodat een ander kan meehelpen om het te verbeteren. Je kiest dan je gids/leraar. Deze oplossing is ook gidsgedrag, je leert jezelf om te leren van een ander, want kritiek krijgen blijft een gevoelig leerproces.
Als je iets oefent of jezelf iets afvraagt, uitlegt, dan ben jij je eigen gids.

Ego gedrag

Als je het ego gidsgedrag als hoofdrol hebt, ben je in het bezit van veel informatie door studie of ervaring. Maar we gebruiken dit gedrag allemaal, ook al is het niet je gedragshoofdrol. Je wilt je kennis graag met anderen delen, niet om het een ander makkelijker te maken in het leven, maar om te laten zien wat jij weet of kan. Je gebruikt de problemen van de ander om er zelf een voordeel aan te hebben, je wilt bewonderd worden om je wijsheid en adviezen, want dan voel jij je groot en machtig. Ook als je het goed bedoelt, je wilt een ander oprecht helpen met de kennis die je hebt omdat je denkt dat de ander jouw informatie goed kan gebruiken, dan kan het toch ego gedrag zijn, want een ander wil jouw hulp misschien niet of diegene is er nog niet aan toe. Veel mensen die een probleem hebben willen geen of nog geen oplossing, ze willen soms alleen een luisterend oor of een arm om zich heen. Het moment dat je 'lesgeeft' is dus heel belangrijk, want soms hebben andere dingen voorrang of is het niet gewenst vanwege privacy redenen. Het is ook ego gedrag als jij vindt dat iemand iets zou moeten weten, waardoor je iets ongevraagd uit gaat leggen, want iedereen bepaalt zelf wanneer hij wat gaat leren.

Met kinderen die naar school gaan is dat anders, omdat de leerplicht kinderen de mogelijkheid geven om te leren, zei kunnen hierover nog niet zelf beslissen, dat doet de maatschappij voor hen. Maar ook daar zijn grenzen in wat liefdevol is, er zijn veel ouders die vinden dat hun kinderen zoveel en zo vaak mogelijk moeten leren, ook al geeft het kind aan dat het ontspanning nodig heeft. Ouders vinden het ook vaak leuk om hun kinderen iets te leren wat ze zelf goed begrijpen, dat is liefdevol als het kind dat ook wil. Je kunt best iemand dwingen om ergens aandacht aan te geven, als je macht hebt over die persoon, dan heb je ook de middelen daarvoor, maar als het verder gaat dan opvoeden, leerplicht of een opleiding op het werk, dan is het vaak eigenbelang (je schaamt je, je maakt je zorgen of je wilt pronken met de persoon waar jij je mee verbonden voelt). Door je eigen emoties wil je dat een ander leert wat jij wilt dat hij/zij leert, op het moment en de manier zoals jij dat wilt.Als dit gedrag je hoofdrol is, kom je vaak heel zelfverzekerd over, andere noemen het misschien betweterig, belerend of eigenwijs. Het nadeel is dat je het moeilijk vindt om open te staan voor de informatie van de ander, want je denkt dan vaak: als de ander het goed heeft, dan heb ik het fout! Je mag er zijn van jezelf omdat je vindt dat je het goed doet, en als dan blijkt dat je 'fout' zat, kan dit voor zelfveroordeling zorgen.

We gebruiken dit gedrag dus allemaal, want iedereen heeft wel eens informatie of is ergens goed in zodat het als voorbeeld of als lesmateriaal wordt gebruikt. Het is natuurlijk de bedoeling dat we genieten van 'leraar zijn', want het is toch een heerlijke ervaring om iets te weten wat een ander niet weet, of iets te kunnen wat een ander niet kan, en het dan te leren aan een ander, te vertellen of te laten zien. Het wordt pas ego gedrag als je denkt, zegt of doet dat je beter bent dan een ander, of als je boos wordt als een ander je advies niet opvolgt. Maar ook als je indruk probeert te maken op de ander door te vertellen over jezelf, met het doel dat de ander vertrouwen in je krijgt omdat je zo krachtig bent, zo intelligent bent of omdat je zo betrouwbaar bent. Je geeft dan kennis door met de reden dat de ander je volgt in wat jij wilt of om zelf macht te kunnen ervaren. Zonder de ander zijn medewerking krijg je niet wat je wilt, en ook geen bevestigingen over hoe je gezien wilt worden, en geen aandacht waardoor je verbinding voelt. Je deelt dan je weten en kunnen met een verwachting, en dat is geen delen uit liefde, maar delen uit angst, hebzucht of onwetendheid.

Mensen die veel ego gids gedrag gebruiken, creëren met dit gedrag ook gelijk een tegengesteld verlangen, dat ervoor zorgt dat er ook een tegengesteld gedrag komt. De diepste onmacht, verdriet, 'ik ben alleen', zorgt voor het gedrag dat ze advies willen geven om zo te kunnen ervaren dat ze veel weten, dat ze op de goede weg zitten, en om vertrouwen te krijgen zodat ze krijgen wat ze willen. Dit geeft de macht om verbinding te kunnen ervaren met zichzelf. Maar door dit gedrag is er juist ook veel behoefte aan laten zien wie ze niet zijn. Ze veroordelen het gedrag van de mensen die het anders doen of hebben gedaan, maar ze komen dan natuurlijk ook veel mensen tegen die meer weten dan zijzelf. Als ze iets niet begrijpen wat een ander wel begrijpt veroordelen ze zichzelf, waardoor ze zich niet verbonden voelen met zichzelf en zich zo weer alleen en verdrietig voelen. De oplossing is dan om weer advies te geven aan iemand, over een onderwerp waar ze wel veel van weten. Zo blijven ze in een cirkel ronddraaien. Wanneer een mens dus het ego gids gedrag (de ander de weg wijzen) gebruikt hangt af van het moment, de plek, de persoon, en het onderwerp dat het 'ik' bevestiging wil. En op een ander moment kiest dezelfde persoon voor een ego dader rol (een ander veroordelen op gemaakte keuzes), omdat het 'ik' wil laten zien wie hij/zij niet is. Deze twee gedragingen versterken elkaar, hoe meer de een gebruikt wordt, hoe meer de ander nodig is. Als een ander mij nog niet vertrouwt nadat ik heb laten zien wat ik weet, dan kan ik alleen nog maar het advies van een ander veroordelen om te laten zien wie ik niet ben. Het eerste ego gedrag zorgt dat ze wegkomen bij hun onmacht: zie mij, doordat ik jou de weg wijs, voel ik me beter dan een ander. Het tweede ego gedrag brengt het gevoel van onmacht weer terug: doordat ik iemand anders veroordeel, uit ik me dat ik beter ben dan de ander, waardoor ik niet vertrouwd word, er een ander advies wordt opgevolgd en ik mijn gedrag veroordeel (ik voel me minder dan een ander). Tussendoor wordt er macht ervaren, een moment genieten.

Hieronder kun je door te klikken snel naar een bepaalde gedragsrol gaan voor meer specifieke uitleg per rol.